Samsun Ladik Aktaş Köyü Paylaşım Sitesi

1-DÜNÜR  GİTME,KIZ  İSTEME,SÖZ  KESME  VE  DÜĞÜN  GELENEKLERİ

 

             a)DÜNÜR GİTME

        Köyümüzde  genellikle  evlilikler  görücü  usulü ;köy  ortamı  küçük  olduğu  için  kız  erkeği  erkekte  kızı  az  çok  tanır.Ancak  son  yıllarda  görücü  usulü  yavaş  yavaş  kalkmaya  başladı.Evlenecek  delikanlı  gençlerimiz  sevdiği   ya  da  beğendiği  bir  kız  varsa  bir  şekilde  bunu  ailesine duyurur.Eğer   genç  herhangi  bir  kız  belirlemedi  ise  ailesi  köyümüzden  ya  da  çevre  köylerden,başka  yerlerden  de  olabilir  münasip  bir  kızı  belirler.Gelin  adayı  belirlendikten  sonra   kız  evine  haber gönderilir  veya  bazen  habersizce    de  ön  ziyarete   gidildiği  de  olur.Dünürcülükte  yanlarına  çikolata  vb. hediye  olarak  götürülür.Dünür  giderken  erkek  tarafının  büyükleri  yanlarına   köyün  ileri  gelenlerinden  hatırı  sayılır  bir  kaç  kişi  alırlar.Ziyaret  sebebi  dile  getirilir.Bu  arada  nezaket  gereği kız   kahve  getirme  veya  bir  şeyler ikram  etme bahanesiyle,her  gelen  dünüre  çıkar  kendisini  gösterir.Kız , dünür  yakınlarınca  baştan  aşağı  süzülür   ve dünürler  müsaade  isteyerek  evden   ayrılır.Dünürler   kızı  beğenmişler  ise ,ikince  kez  dünürlüğe  gidilerek  Allah’ın  emri    ve  peygamberin  kavli  ile  kız  istenir.Kız  tarafı  bu  arada  düşünmek  ve  kızlarının  görüşünü  almak  için  müsaade  isterler.Kız  tarafı  bu  arada  dünür  olacak  aileyi  tanıyorsa  çabuk karar  verirler.  Ancak  dünürler  yabancı  ise  tanımıyorlarsa  çevresini  araştırıp  münasip  birileri  olup  olmadığına  karar  verirler.Bu  arada   damat  olacak  gencin  işi  olup  olmadığına,  ekonomik  durumunun  iyi   olup  olmadığına  olup  olmadığına   çok  dikkat  ederler.(Büyüklerimizin  anlattığına  göre  eskiden  kız  tarafı  erkek  tarafının  tarlası  çok  mu,hayvanı  çok  mu  bunlara  bakarmış.Erkek  tarafı  ise  kızın  güçlü,kuvvetli,hamarat  olmasına   dikkat  edermiş.Tarlada  verimli  çalışabilmesi  için..)Nihayet  son  dünür  gidişte  kız  tarafı  kabul  ederse  söz kesilir,duası  yapılır,kahveler  ve  çaylar  içilir.Düğün  için  bir  takım  planlar  yapılır.Nişan  yapılıp  yapılmayacağına,yapılacaksa  tarihine  karar  verilir.Alınması  gereken  çeyizler  ve altınlar  belirlenir.Nişan  öncesi  bir  takım  eksikler   alınır, buna  eksik  görme  denir.

 

             b)GELİNLİK  ZİYARETİ

        Erkek  tarafı  hem  kaynaşmayı  sağlamak  hem  de  ilişkileri  sıcak  tutmak  amacı  ile  zaman  zaman  kız  evine  gelinlik  ziyaretinde  bulunurlar.Bu arada  beraberlerinde  çeşitli  hediyeler  ve çeyizlik  malzemelerde   götürürler.

 

             c)NİŞAN

        Eğer  nişan  kararı  alınmadı  ise   nişan  yapılmadan  düğün  yapılır.Fakat  nişan  yapılacaksa   nişan  hazırlıkları  başlar.Nişan  için  davetiye  olarak  kız  tarafından  genellikle    genç  kızlar  veya  kadınlar    köyü  kapı  kapı  dolaşarak  şeker  dağıtır  ve  nişana  davet ederler.Köyümüzde  düğün  salonu  olmadığından    müsait  bir  alanda  nişan  yapılır.Nişanı  daha  çok  kadınlar  ve  kızlar  kendi  aralarında  eğlenerek  yaparlar.Nişanda  da  geline  bir  miktar  para ,altın  ve  bir  takım  hediyeler  takılarak  nişan  sona  erer.

 

             d)DÜĞÜN

        Köyümüzde   düğünler   eskiden  Salı    akşamı  başlardı.Düğün  erkek  evinden  kız  evine  bazı  eşyalar  götürülerek  başlatılırdı.Erkek  evinden  kız evine  eşya götürülmesine  seysana   denir.Ancak  bu  gelenek  son yıllarda  kalkmaya  yüz  tutmuştur.Erkek  evinde  şenlik  adıyla  eğlenceler  olur.Kız  evi  de  kendi  evinde  eğlence  yapar.Gelen  misafirler  ağırlanır  yemekler  verilir.Daha  çok  gençler  kendi  aralarında  oynarlar.Kız  tarafında  da  eğlenceler  sürer.Çarşamba  günü  düğün  ilanı  yapılarak  duyurulur.Düğünün  konaklı  veya  konaksız  olduğu  belirtilir.Konaklı  ise  Çarşamba  akşamı  dışarıdan  gelen  misafirler gruplar  halinde(üçer,dörder,beşer  kişi..)  komşu  evlere  konaklama  için  dağıtılır.Komşular  düğün  sahibini  memnun  etmek  için   bu  hizmeti  yaparlar.Düğün  sahibi  konakları  yiğitbaşının  belirlediği  kişilerle, davul  zurna  ile  karşılar.Konaklayacağı  ev  belirlenir.Konaklara  düğün  evinden   kaz,keşkek,kuruyemiş  gibi   yiyecekler   gönderir.Konak  misafirlerde  bunun  karşılığı  hediyeyi  zarf  içerisinde  gönderir.Düğün  komitesi  bu  kapalı  zarfları, açarak  değerlendirir.Listesini  hazırlar..En  çok  katkıyı  yapan  konak ,damadın  kınasını  yakar.Bulundukları  eve  bayrak  asılarak  ilan  edilir. Çarşamba   günü  gelin  hamamı  ve  damat  hamamı  vardır.Bugün     damat  hamamdan  geldikten  sonra  damadın  evinin  önünde    düğüne  katılanlar  damada  altın ,para  gibi  hediyeler  takarlar.Daha  sonra   düğüne  katılanlara  yemek  verilir.Yemekten  sonra  koşu  yarışları  ve  güreş  müsabakaları  yapılır.Koşu  yarışında  ve  güreş  müsabakalarında    dereceye  girenlere  hediyeler  verilir.Çarşamba  gecesi  eğlenceler  daha  geniş  kapsamlı  olur.Düğünü  yöneten  kişiye  yiğitbaşı  denir.Kız  evinde  de  gecenin  sonunda  gelin  kınası  mumlar  eşliğinde  yakılır.Gelinin  ağlaması  için  ağıtlar  yakılır.Perşembe    günü  damat  tarafı  gelin  çıkarma  hazırlıklarına  başlar.Genellikle  saat  9.00   civarında  kız  evine  gelin  almaya  gidilir.Gelini ,kızın  yakınlarından  iki  kişi  çıkararak  gelin  arabasına  bindirir.Gelin  çıktıktan  sonra  damat  kız  tarafı  ile  tebrikleşir.Bu  şekilde  gelin  çıkarılmış  olur.Damadın  evine  gelince  gelin  arabadan  indirilerek  damat  ve  gelinin  üzerine  bozuk  para,buğday,üzüm,leblebi  serpiştirilir.Bereket getireceğine  inanılır.Geline  kapı  eşiğine yağ  sürdürülür.Böylece  ilişkilerin  sorunsuz  olacağına  inanılır.Gelinin  koltuk  altına   Kuran’ı  Kerim verilerek  dindar  olması,kucağına  çocuk  verilerek  de  bir  an  önce  çocuklu   olması  istenir.Erkek  evinin  önünde  gelin  eve  girmeden  tebrikleşmeler  olur  ve  düğün  sona  erer.Eskiden   düğünler  Salı   günü  başlayıp   Perşembe  günü  bitermiş.Günümüzde   düğünler   çoğunlukla  Perşembe   günü  başlayıp  Pazar  günü  sona  erer.

 

             e)NİKAH

       Nişan  takma  merasimi  veya  düğün  bittikten  sonra  sıra  nikah  işine  gelmiştir.Bu  merasim  her  iki  tarafın  yakınlarının  taraftarlarından   aldıkları  vekaletnamelerle(gizli  söz  senedi)  olur.Mesela  kızın  yakın  akrabalarından  birisi  yanına  iki  şahit  ile   köy  imamını  da  alarak    köy  imamı  vekaletnameler  huzurunda   nikahı  kıyar   ve  duasını  yapar.Bu  suretle  dini  nikah(imam  nikahı)  kıyılmış  olur.Bunu  müteakip  eden günlerde  de  resmi  nikah  kıyılır  ve  resmen  karı  koca  oldukları   ilan  edilir.

 

            f)ÇEYİZ  ASMA

       Çeyiz  gelin  çıktığı   gün  asılır.Kızın  sandıkta   ne  kadar  eşyası  varsa  bir  odaya  serilir,duvarlara  asılır.Burada  gelin  kızın  bizzat  kendi  eliyle  işlediği  işler,danteller,örgüler,entariler,iç  ve  dış  çamaşırları,terlikleri,çorap  ve  ayakkabılarına  kadar  her  şey  teşhir  edilir.Yanı  başında  kızın  yatak,yorgan   ve bakır  takımları  da  bulunur.Çeyiz  görmeye yakın  akrabaları  ve  komşuları  çağırılır.

 

        2.BAYRAMLARIMIZ

         Ramazan  ve  kurban  bayramlarının  arife  günü  mezarlığa  gidilir  ve  mezarlar  ziyaret  edilir.Özellikle  cami  cemaati  ikindi  namazını  müteakip   topluca   mezarlığa  gidilerek   tüm  geçmiş insanlarımızın  ruhlarına  fatihalar  okunur,toplu  dualar  yapılır.Aktaş  Köyü  mezarlığı  görmeye  değerdir.

      Arife   günü   bayram  ile  ilgili  yemekler  hazırlanmaya  başlanır.Bir  kaç  gün  öncesinden  helva  sütlaç  ve  baklavalar  hazırlanır.Bayram  gününün  önemli  yemeklerinden  birisi  yaprak  sarmasıdır.Herkes  ekonomik  gücü  oranında  bayramlık  elbiseler  alır.Evde  gelen  misafirlere ikram  için  ve  şeker  toplamaya  gelen  çocuklara   ikram  etmek  için  şeker  ve  çikolata  çeşitleri  de  alınır.Bayram  sabahı  herkes  bayramlık  elbiselerini  giyerek  caminin  yolunu  tutar.Bayram  namazı  kılındıktan sonra  cami  önünde  cemaat  toplanarak  topluca  bayramlaşma  yapılır  daha  sonra  dua  yapılır.Eskiden  bayramlaşma  merasimi  bittikten  sonra  evin  erkekleri  hazırlanan  sofrayı  cami avlusuna  getirir.Toplu  halde  yemek  yenir,duası  yapılırdı.Ancak  bu  gelenek  kısa  süre  önce   kalktı.Daha  sonra  küçükler  büyüklerini  ziyaret  ederler.Akraba  ve  hastalar  ziyaret  edilir.Küçük  çocuklar  gruplar  oluşturarak  el  öpüp şeker  toplarlar.Nişanlı  oğlu  veya  kızı  olanlar   gelin  ve  damada  bayramlık  götürürler.

 

        3.ASKER  UĞURLAMA  VE KARŞILAMA

        Askere  gidecek  gençler  belli  olduktan  sonra  tüm  köydeki  haneler  asker  evine  ziyarete  giderler.Asker  uğurlamaya  giderken  herkes  yanında  çeşitli  hediyeler  veya  para götürürler.Gençler  kendi  aralarında  eğlence  düzenlerler.Askerlerin  gideceği  gün  köyün  müsait  bir alanında  toplanılır.Askere  gidecek  gençler  uğurlamaya  gelenler  ile  vedalaşır.Dualar  yapılarak   uğurlanır.Askerler,gidip  geldikten  sonra  yine  köylüler  asker  evine  göz  aydınlığı  ziyaretine  giderler.Ziyarete  gelenlere  asker  kınası  verilir.

 

       4.HACI  UĞURLAMA  VE  KARŞILAMA

        Hemen  hemen  her  yıl  köyümüzden  bir  çok  kişi  kutsal  topraklara  hacca  gider.Hacca  gidecekler  kesinleştikten  sonra köylülerimiz  hacı  adaylarının  evlerini  ziyaret  ederler.Hemen  hemen  herkes  bu  ziyareti  yapar.Hacılar  vasıtası  ile  kutsal  yerlere selam  gönderilir.Hacı  ziyaretlerine  çeşitli  hediyeler  alınarak  gidilir.Bu  hediyeler  çoğunlukla  çay ,şeker,bisküvi,tavuk  vb. yiyeceklerdir.Hacıların  gideceği  gün  cami  avlusunda  tüm  köylüler  toplanır  ve  imamla   birlikte  dualar  yapılır.Hacılar  herkes  ile  vedalaşır, bu  arada  ortamı  hüzün  ve  sevinç  gözyaşlarının  birlikte  sardığı   gözden  kaçmaz.Hacılar  hac  farizasını  tamamlayıp  köye  döndüklerinde   köylüler  tarafından  hoş geldin  ziyaretine  gidilir.Hacılarda  gelenlere  çeşitli  hacı  hediyeleri  (tespih,seccade,esans gibi verirler.Hacdan

getirdikleri   zemzem  ve  hurma  ikram  ederler.Kutsal  topraklarda  gördüklerini   ve yaşadıklarını  anlatırlar.

 

         5.CENAZE   TÖRENLERİ

        Genelde   büyük  şehirlere  dağılmış  olan  köylülerimizin  imkanı  olanlar  cenazeye  katılmaya  çalışırlar.Köyde  cenaze  olduğu  gün  hiç  bir  kimse  başka  bir  işle  uğraşmaz.Cenaze  evinde  toplanılarak  cenazeye  son  görevler  yapılır.Cenaze  yakınlarına  baş  sağlığı  taziyelerinde  bulunulur.Cenaze,  namazı  kılındıktan  sonra  topluca  mezarlığa  götürülerek  defin  işlemleri  tamamlanır.Cenaze  defninden  sonra  vefat  edenin  ıskat  işlemleri  yapılır.Eskiden  üç  gün  cenaze   evinde  yemek  pişmezdi   ve  komşular  cenaze  evine  yemek  götürürlerdi.Şimdi  ise  köyde  genç  nüfus  olmadığından  bu  pek  uygulanmamaktadır.Sadece  cenazenin  defninden  sonra  komşular  tarafından  cenazeye  katılanlara  pide  ve  içecek,tavuklu  pilav,sulu  yemek  ikramı  yapılmaktadır.Cenazenin  40.günü  ve  52.günü    camide  mevlit  okutulur.Gelen  misafirlere   köyün  yemekhanesinde  yemek   verilir.

 

        6.GİYİM-KUŞAM

            Erkekler: Eskiden  erkekler şalvar tipli  pantolon  giyerlerdi.Üste  ceket,yelek,gömlek,kazak,pantolon  giyerlerdi.Ayağa  ise    elde  örme  yün  çoraplar  ,çok  eskiden  çarık,günümüzde  de   hala  giyilen  kara  lastik  ve  normal  ayakkabılar  giyilirdi.Başa  ise  orta  yaşlılar  6 köşe  veya  8  köşe  kasket şapka   ve fes  denilen  giysiler  giyilirdi.

 

 

             Kadınlar:Kadınlarımız  eskiden  peştamal  denilen  etek,öğnük,kuşak,fistan  denilen  giysiler giyiyorlardı.Alta  ise  etek,bandik,tortuk,tuman  denilen  giysiler  giymekte  idiler.Başlarına   ise  çember  denilen  yemeniler  ve  eşarplar   giymekteydiler.Günümüzde  ise  genç  nesil daha  modern  giyinmeye  özen  göstermektedir.

 

         7.YEMEKLER

        

              Çorbalar

        a)  Tarhana  çorbası: Kadınların  daha  önceden  hazırladıkları  aşlık  ve  katık  karışımı  kurutulmuş  malzemeden  yapılır.

        b)  Helle   çorbası: Kavrulmuş  undan  yapılır  ve  üzerine  tereyağı  gezdirilir.

        c)  Mısır  aşı: Mısır  kırmasının  yoğurtla  karıştırılarak   pişirilmiş  hali.

        d)  Yarma  çorbası: Bulgurla  yapılmış  yoğurtlu  çorba.

        e)  Yan  aşı: Üçgen  şeklinde  kesilen    hamur  kurutulur  içine  kurumuş  çökelek  katılarak  yenir.

        f)  Mantı : Hamurdan  hazırlanır.İçine  kaz  ve  dana  eti  katılarak  yapılır.Mantının çok küçük  olanı  makbuldür.

        g)  Sütlü  çorba: Sütün  içerisine  pirinç  katılarak  yapılır.

         

              Yemekler

        a) Yaprak  sarması(dolma): Üzüm  yaprağının  içerisine   içi  etli  pirinç  veya  bulgurdan  hazırlanan  malzeme  konularak  yapılır.

        b) Lahana  sarması: Lahana  yaprağının  içerisine etli  bulgur  konularak  sarılır.

        c) Keşkek: Döğülmüş  buğday  karıştırılarak  ve  etli  olarak  yapılan  yemek.Daha  çok  düğünlerde  ve  toplu  törenler  için  hazırlanır.

        d) Yahni: Daha  çok  bayramlarda  yapılan  etli  nohut  yemeği.

        e) Serit: Besili  kazın  yağına  yufka  bandırılarak  yağlanıp,bulgur  pilavının  üzerine  de  kazın  eti  dökülüp  elle  yenen  bir  yemektir.

        f)  Pasta: Mısır  unu  bulanarak  yapılan  bir  yemek.Ortasına eritilmiş tereyağı  veya yumurta  pişirilerek  konur.Mısır  pastası  banılarak  yenir.

 

 

                    KÖYÜMÜZ MANİLERİ

 

          Yılan  aktı  kamışa

          Su  ne  desin  yanmışa

          Mevla'm sabırlar  versin

          Yarinden  ayrılmışa...

( Askere  veya  iş  gereği  gurbete  çıkanlara  söylenir.)

 

                                      ***

                        Pencerenin önünde 

                        Oyaya  bak  oyaya

                        Pencereden  bakana 

                       Sarılsam  doya  doya 

  (Erkeklerin  evlenmek  istedikleri  kızlar  için  söyledikleri  mani) 

 

                                                 ***                                                                           

                                             Entarisi  dik  yaka

                                             Osandım  baka  baka

                                             Ben  o  yarin  cebinde